In de afgelopen 450 jaar, na het Alkmaars Ontzet op 8 October 1573, hebben wij “In het Licht van de vrijheid” op vele terreinen vrijheden verworven en gecreëerd. Vrijheden zoals democratie, kiesrecht en vrijheden die het alledaagse leven makkelijker hebben gemaakt. Voor dit jaar hebben wij het thema van de Alkmaars Ontzet Viering “In het licht van de vrijheid” vertaald naar “Het gevoel van vrijheid”.
U wordt door de ontwerpers en bouwers van de Grote Middag Optocht 2023 meegenomen door 450 jaar vrijheid in de breedste zin van het woord. Wat voor de ene generatie “de bevrijding” was na de Tweede Wereldoorlog was voor de andere generatie de vrijheid om te stemmen en te zijn wie je bent.
Ons verhaal begint vandaag waar de vrijheid van Alkmaar is begonnen, op 8 october 1573.
‘Hoort, hoor! Zeg het voort! Uw stadsomroeper is in de stad. Burgers van deze prachtige stad Alkmaar, verzamel je bijeen, want er staat iets moois te gebeuren. Wees klaar om je te laten overspoelen door een golf van vreugde, plezier maar ook serieuze onderwerpen, terwijl de straten van Alkmaar zich vullen met muziek, dans, ernst en lachen en het enthousiasme van degenen die deelnemen aan deze schitterende optocht over ‘het gevoel van vrijheid’. Nu is het moment om samen te delen, om samen nieuwe herinneringen te creëren en om samen te vieren dat Alkmaar 450 jaar geleden werd ontzet’.
Wagen 1 Het gevoel van Ontzet
Ontwerper: Ralph Barhorst
Bouwgroep: de Schermer Poortwachters
De dijken worden doorgestoken, de Spanjaarden blijven steken en slaan op de vlucht. De strijdlustige Alkmaarders vieren hun vrijheidsfeest, het begin van Alkmaars Ontzet.
Het is 1573. Nederland wil onafhankelijk van Spanje worden, maar de Spaanse overheersers zijn het daar niet mee eens. Op 21 augustus omsingelen ze Alkmaar, met het plan de opstandige stedelingen een lesje te leren. De Alkmaarders laten dat niet zomaar gebeuren. De waardige stads-timmerman, Maarten Pietersz van der Meij, die zich reeds vroeger een beslist patriot had getoond, nam volvaardig dien last op zich. De brief, waarin bekentenissen werden gedaan die den vijand niet onder de oogen moesten komen, werd zorgvuldig verborgen in een uitgehold en polsstok, met een houten knop gesloten, en oogenschijnlijk alleen bestemd om den drager dienst te doen bij het overspringen van slooten en greppels. De inwoners van Alkmaars gooiden kokende teer van de stadswallen en verzetten zich hevig. Uiteindelijk op 23 september geeft Sonoy de opdracht de sluizen te openen en de dijken door te steken. De omgeving van Alkmaar komt onder water te staan. Het Spaanse leger blijft in de modder steken.
de Reuzen van het Ontzet
“Tijdens deze viering van 450 jaar Alkmaars Ontzet lopen enkele historische figuren mee van maar liefst 3,5 meter hoog.” Deze figuren zijn mensen die bij het Ontzet van Alkmaar in 1573 een grote rol speelden, zoals Willem van Oranje, Filips II, Jacob Cabeliau, de Hertog van Alva, Diederick Sonoy, Trijn Rembrandts en stadstimmerman Maerten van der Mey.
De 8 October Vereeniging voelt zich vereert dat Kaeskoppenstad wilde samenwerken om deze poppen mee te laten lopen in de Grote Middag Optocht.
Wagen 2
Het gevoel van vooruitgang
Ontwerper: Ralph Barhorst
Bouwgroep: 1573
De Stoommachine met zijn stoere geluid gaf ons nieuwe kansen tot ontwikkeling. Het startpunt van de industriële revolutie en vrijheid.
Rond 1800 kwam de industrialisatie; een overgang van een agrarische samenleving naar een industriële samenleving. Rond 1800 raakte dit proces in een stroomversnelling, doordat allerlei technologische vernieuwingen werden toegepast. De stoommachine van Newcomen was de eerste in een reeks uitvindingen in de 18e eeuw, die stoom wist om te zetten in bruikbare kracht. Ingenieur James Watt kwam in 1769 met een verbeterd ontwerp dat de volgende 100 jaar in Groot-Brittannië, en ook in de rest van de wereld, een revolutie zou ontketenen. Later, in 1839, kwam er een eerste spoorlijn van Amsterdam naar Haarlem en liet de stoomtrein, de paardenkoets al snel achter zich. Er volgen vele nieuwe uitvindingen, die bijvoorbeeld ons huishouden vergemakkelijkten. Je moet er toch niet aan denken om al je was nog met de hand te doen?
Wagen 3 Het gevoel van vliegen
Ontwerper: Ton Rodenburg
Bouwgroep: Club Rustig
Ik wil vliegen als een vrije vogel, zwevend hoog boven in de lucht zonder beperkingen en grenzen. Onafhankelijk en onbegrensd mijn eigen weg bepalen.
Mensen hebben er altijd al van gedroomd om te kunnen vliegen, Wanneer je terug kijkt in de geschiedenis zie je het zelfs terug in mythes. De mythe die gaat over Daedalus en Icarus maakt Daedalus een paar vleugels om te kunnen ontsnappen van een eiland.
Dat de vrijheid om met de trein of auto te reizen nog niet genoeg was deed de gebroeders Wright inspireren om een gemotoriseerd vliegtuig te bouwen. Het eerste vliegtuig met motor maakte zijn eerste vlucht op 17 december 1903. Het vliegtuig maakte die dag een vlucht van 12 seconden over een afstand van 37 meter. Dit tot grote verwondering en zelfs angst van het publiek, die hun ogen niet konden geloven dat de mens daadwerkelijk kon vliegen. Een aantal waaghalzen zag het vliegen als een grote uitdaging en ontwierp het stuntvliegtuig om geweldige stunts mee uit te halen. Vliegt u met ze mee?
Loopgroep Het gevoel van nieuwe vrijheden
In de jaren 20 verworven vrouwen nieuwe vrijheden. Zij doorbraken het klassieke rolmodel van moeder en echtgenote. En mochten voortaan stemmen, deelnemen aan het economische leven en studeren. Vrouwen mochten steeds meer dingen doen, die voorbehouden waren aan mannen. Dit werd ook steeds duidelijker in de kleding.
Loopgroep Het gevoel van de Bevrijding
De bevrijding in Alkmaar vond plaats op 8 mei 1945. De Brits-Canadese Tweede Divisie reed vanuit Heiloo via de Kennemerstraatweg Alkmaar binnen. De inwoners van Alkmaar ontvingen de bevrijders met groots feest in de Alkmaarse binnenstad, er was een defilé van binnenlandse strijdkrachten en de terugkeer van burgemeester Kinschot uit ballingschap. Er waren vreugdevuren, vredesbomen en de heropening van de kaasmarkt. Na 5 bang jaren was de bevrijding in Alkmaar van de Tweede Wereld oorlog een feit.
Wagen 4 Het gevoel van vakantie
Ontwerper: Hans Bruin
Bouwgroep: Familie Rodenburg
De frisse bries op vakantie tijdens de warme zomerdag, die ons verkoeling brengt en ons de ruimte geeft om te ademen. Het is een gevoel van bevrijding, waarbij we alles los kunnen laten, zodat we ons kunnen openstellen voor nieuwe ervaringen en avonturen.
In 1954 tekent Het Parool op dat er inmiddels al ruim 9.000 Nederlandse gezinnen een caravan hebben en dat deze opmars waarschijnlijk niet meer te stuiten is. De journalist van dienst krijgt gelijk, want eind jaren 50 hebben 11.000 gezinnen een caravan. 4 jaar later staat de teller al op 25.000 en in 1964 zelfs 30.000. In de jaren 60 met het gehele gezin op pad met auto en caravan op weg in Nederland maar ook ver buiten onze landgrenzen. Terugkerend met souvenirs voor de herinnering van de mooie reis; magneten, ansichtkaarten en wie heeft er geen snowglobe met zijn prachtige witte sneeuwvlokken in zijn woonkamer gehad. Plakboeken vol mooie foto kiekjes, maar de echte vakantie perikelen, die iedereen herkend worden vaak niet getoond, behalve vandaag. Herkent u ze?
Wagen 5 Het gevoel van de jaren 70
Ontwerper: Nancy Stikkelman
Bouwgroep: Koppie Toe
Hippies, Woodstock en Protesten. De Flowerpower, een periode waar opgekomen werd voor passies en persoonlijke vrijheid. Gevoed door liefde werden idealen nageleefd.
Het ultieme vrijheid gevoel van de late jaren 60 en vroege jaren 70. Met op de achtergrond het nummer Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band van de Beatles protesteren Hippies tegen honger, oorlog en armoede. Van 25 maart tot 31 maart 1969 hielden John Lennon en Yoko Ono een ‘’Bed-In’’ in het Amsterdamse Hiltonhotel. Hippies vonden ook dat de mens in harmonie met de natuur moet leven. Het was een open manier van leven die niet altijd gewaardeerd werd door oudere generaties.
Flowerpower drukte zich uit in kleding en haardracht: fleurige patronen en kleuren, haarbanden, slippers, ruw katoenen hemden, wijdvallende kleding (vaak naar Indiase snit), of juist super strakke kleding. Het Woodstockfestival was een hoogtepunt van de tegencultuur van de jaren zestig en van het hippie tijdperk. Danst u lekker mee?
Wagen 6 Het gevoel van ‘de Val’
Ontwerper: Hans Bruin
Bouwgroep: Koppie Klussers
Berlijn 1989, een historisch moment. De val van de Berlijnse muur en het einde van checkpoint Charlie. Vol ongeloof werd er feest gevierd. Het moment van nieuwe onbegrensde vrijheid was eindelijk daar. De Berlijnse muur , het symbool van de Koude oorlog, viel op 9 november 1989. 28 jaar na de bouw lieten de inwoners van Oost-Duitsland zich niet meer door de muur tegenhouden. Na weken van protest was het moment daar, 9 november 1989, dat de Oost-Duitsers met beitel en pikhouweel de 45 kilometer lange muur ten val brachten. De val van de muur brachten gezinnen en families na jaren weer samen. De televisie beelden kunt u zich vast nog herinneren. Honderden mensen bovenop de muur en bij de Brandenburger Tor.
Wagen 7 Het gevoel van losbreken
Ontwerper: Fons Bruinenberg
Bouwgroep: de Dwarsliggers
Geketend zijn, een ketten van zware schakels, een opengebroken slot. Vrijheid!
In Nederland hebben wij onze grondwetten beschreven in artikel 1. Hierin staat o.a. vermeld dat wij Vrijheid van godsdienst en levensovertuiging, Vrijheid van meningsuiting; censuur verbod en Vrijheid van vereniging hebben. Wat voor de één, een vanzelfsprekende vrijheid is, kan voor een ander een benauwde gevangen situatie zijn. Wat in Nederland wellicht vanzelfsprekend lijkt, is dat in veel landen niet. Maar ook hier gaan mensen nog steeds letterlijk of figuurlijk geketend door het leven en proberen zij zich vrij te vechten.
Wagen 8 Het gevoel van grenzeloos dromen
Ontwerper: Fons Bruinenberg
Bouwgroep: FOERS!
De kinderlijke fantasie in de nacht. Een vrije wereld vol ongekende mogelijkheden; een wereld vol grenzeloze dromen.
In je eigen droom kan alles en geeft je onbeperkte grenzen. Het is een oceaan vol mogelijkheden, waarin je kunt zwemmen en duiken naar je diepste verlangens en dromen. Je kan zweven door de lucht, in gevecht zijn met een draak of samen met een toverfee de mooiste dromen waar maken. In je droom ben je vrij, kan je alles laten gebeuren en ben je eindeloos creatief. Maar dromen helpt je ook verwerken, inzicht te geven en geeft ons kracht om te groeien tot de beste versie van onszelf. De meeste mensen dromen zo’n 4 tot 6 dromen per nacht en onthouden er slechts één. Wat was jouw mooiste droom?
Wagen 9 Het gevoel in de toekomst?
Ontwerper: Rob Heijne
Bouwgroep: Elk jaar weer anders
Vrijheid van nu is dat de toekomst van morgen?
Tijden veranderen en in de afgelopen 450 jaar is de wereld met al haar vooruitgang een drukke metropool geworden. Steeds meer worden slimme camera’s ingezet om processen en mensen in beeld te brengen en te analyseren. Watchdog wordt dé grote automatische toezicht technologie in de toekomst. Systemen leren van elkaar wat ‘slecht’ is en er ontstaan bibliotheken met afwijkend gedrag, foute gezichten en ongepaste handelingen. Zijn de films en series van nu de realiteit van de toekomst? Is deze vorm van toezicht onze vrijheid of onze beperking? Hoe zie jij onze toekomst?
Wagen 10 Het gevoel van gevierde vrijheden
Ontwerper: Fons Bruinenberg
Bouwgroep: Elk jaar weer anders
Een gevoel van Vrijheid dat ons hart doet zingen, onze geest dansen en onze ziel stralen. Vrijheid is een prachtig geschenk!
Lieve 8 october vrienden, we hebben u meegenomen op een tijdreis langs ‘het gevoel van vrijheid’. Een mooi gevoel, die voor ieder mens anders is of wordt ervaren. Vrijheid is veelal verworven en bevochten, door mensen die staan voor hun idealen. Vier vandaag jouw gevoel van vrijheid!
Laten we zingen met alle kracht die we in ons hebben en laten we dansen in het licht van vrijheid, ongeacht wie er naar ons kijkt.
Met U allen willen wij deze editie van de Grote Middag Optocht 2023 afsluiten door met elkaar te dansen en met elkaar 450 jaar Alkmaars Ontzet te vieren.
Wij bedanken u voor uw aanwezigheid en alle vrijwilligers die de Grote optocht mogelijk maken.
Leve de Victorie!
Regie team
Regie is onder leiding van Majella van Ispelen en Lizette van Gool.
Majella is vanaf jongs af aan al betrokken bij amateur- en musical theater in Alkmaar. Na vele jaren zelf op de planken te hebben gestaan is zij meer gaan produceren en regisseren. De Grote Middag optocht is een nieuwe uitdaging, waar ze veel plezier aan beleefd om samen met alle betrokken vrijwilligers er iets moois van te maken.
Lizette is al jaren actief in de hal, waar ze samen met haar vader kwam bouwen aan de wagens en al vaak mee deed als speler. Nu helpt Lizette bij de creatieve invulling van de grote middag optocht. Samen vormen Majella en Lizette een gedreven team om samen met alle GMO leden een prachtige optocht te maken.